Każda twórczość jest efektem obserwacji jego autora. To właśnie szkicowanie umożliwia przeniesienie jego wizji na papier. Przefiltrowana przez świadomość twórcy i jego emocje staje się indywidualnym i niepowtarzalnym przekazem twórczym.
Szkicowanie to proces, która łączy ciało (rysujesz to, co widzisz) i ducha (ale tak, jak czujesz), by powstał obraz – owoc twojej obserwacji i doświadczeń. Twoja własna interpretacja świata. Ważną rolę odgrywa tutaj świadomość, która bezpośrednio kształtuje odbiór otaczającej cię rzeczywistości. Na pewno znasz to uczucie, kiedy wykonane przez ciebie dzieło sprzed lat dziś wydaje ci się mało profesjonalne i zmieniłbyś prawie wszystko: począwszy od proporcji, przez kolorystykę i detale. To nic innego jak efekt twojej świadomości, która z biegiem lat rozwinęła się kształtując nowe spojrzenie. Malujesz to, co potrafisz dostrzec.
Nie istnieje takie stwierdzenie jak: skończony obraz. Obraz zatrzymuje się jedynie na pewnym etapie.
Nieustannie możesz go poprawiać, ulepszać, zmieniać każdego dnia. Na tyle, na ile pozwoli ci materiał, na którym został wykonany.
Artyści obserwują
Obserwują otoczenie, kolory, kształty i formy. Dostrzegają szczegóły i zagłębiają się w to, co niewidoczne dla oczu. Szkicowanie odgrywa bardzo ważną rolę w procesie twórczym. Stanowi fundament, na którym opiera się cała kompozycja.
Szkicowanie pozwala zaplanować wszystkie elementy kompozycji na obrazie.
No może poza tymi obrazami, które pozbawione są planu i już w swoim założeniu mają być swoistą abstrakcją i ekspresyjnym działaniem twórcy. Mogą zrodzić się na podstawie obserwacji, posiadać wstępny szkic, jednak cała ich magia powstaje w oparciu o emocje i ekspresję twórcy. Więcej na temat malowania obrazów abstrakcyjnych znajdziesz tutaj.
Patrz i szkicuj
Ćwiczenia z martwą naturą uczą przede wszystkim w jaki sposób obserwować. Im bardziej rozwiniesz tę umiejętność, tym łatwiej będzie ci przenieść na papier obserwowany obiekt. W oparciu o martwą naturą opiszę poniżej jak poprawnie wykonać szkic obrazu w 3 krokach.
Narzędzie do wykonania szkicu
Jest wiele szkół. Najbardziej popularnym narzędziem wykorzystywanym do szkicowania jest ołówek. Jednak w przypadku niektórych technik tj. akwarela czy pastele, szkic wykonany ołówkiem może przebijać. Osobiście jestem zwolenniczką wykonania szkicu tym narzędziem, w którym docelowo obraz zostanie wykonany. Należy pamiętać, że szkic powinien być wykonany na tyle delikatnie, by dało się go później z łatwością zamalować.
Technika | Narzędzie |
Malarstwo: akrylowe, plakatowe, tempera, akwarela | Pędzel średniej wielkości oraz jasny kolor farby, np. cytrynowy, beżowy, jasno-błękitny itd. |
Rysunek ołówkiem lub węglem rysunkowym | Ołówek – najlepiej HB |
Kredka | Kredka o jasnym kolorze, np. cytrynowy, beżowy, jasno-błękitny itd. |
Flamastry, cienkopis | Ołówek – najlepiej HB |
Pastele suche/olejne | Kredka pastelowa o jasnym kolorze, np. cytrynowy, beżowy, jasno-błękitny itd. |
Tusz kreślarski | Ołówek – najlepiej HB |
W przypadku malarstwa warto zasugerować się kolorem, który będzie dominował na obrazie i wykorzystać go do wykonania szkicu, ALE w bardzo jasnej odsłonie!
Krok 1. Linia horyzontu
Kojarzysz tę dziwną pozę artysty, który z przymrużonym okiem i wyciągniętą przed siebie ręką, trzymającą w dłoni ołówek w poziomie, próbuje “coś wymierzać”? To jest właśnie ten moment, w którym wyznacza linię horyzontu.
Linia ta zawsze powinna znajdować się dokładnie na wysokości twojego wzroku. Nie wyżej, nie niżej. Dokładnie na wprost ciebie. Kiedy trzymasz tak ołówek, a wzrok skupiasz na martwej naturze zaczynasz kątem oka dostrzegać jak pozioma linia ołówka dzieli twoją kompozycję na pół.
Twoim zadaniem jest narysować poziomą linię na przygotowanym podkładzie: kartce papieru lub płótnie. Wykonaj kreskę delikatnie, ciągnąc ją przez całą długość obrazu. Przy okazji zaznaczania linii horyzontu, warto jest wyznaczyć dodatkowo środek kompozycji stawiając kropkę mniej więcej w połowie linii. Będzie twoim punktem odniesienia na dalszych etapach szkicowania.
Krok 2. Kontury
Patrząc na kompozycję skup swój wzrok jedynie na konturach martwej natury. Wyobraź sobie jej sam obrys, bez wypełnienia i kolorów. Nie skupiaj się teraz na świetle i cieniach. Kontury kompozycji wyobraź sobie jako wyraziste, jaskrawe linie na granatowym lub czarnym tle.
Szkicowanie rozpocznij przenosząc owe kontury na papier, umieszczając ją względem linii horyzontu. Przypomnij sobie jak podzieliła twoją martwą naturę na dwie połowy. Zaznacz kontury szybko i ekspresyjnie, “na oko”, wypełniając przestrzeń nad i pod linią horyzontu, zgodnie z wielkością poszczególnych elementów kompozycji.
Krok 3. Proporcje
Po skończonym szkicowaniu ogólnego zarysu kompozycji przejdź do szczegółów, mianowicie do zaznaczenia proporcji. Do określenia tych właściwych posłużą same przedmioty, z których martwa natura została skomponowana. Przyglądaj się uważnie kompozycji. Długo i intensywnie. Obserwuj każdy szczegół i to, jak jest ułożony względem innych przedmiotów.
Oto lista pytań, która wspomoże cię w wyznaczeniu proporcji wszystkich elementów kompozycji. Odpowiedz na nie:
- Gdzie znajduje się jabłko? Obok naczynia z wodą, przed nim czy jest schowane za?
- O ile wyższe jest naczynie od jabłka? Czy mierzy wysokość 2 jabłek, czy może 3?
- Jak szerokie jest naczynie w stosunku do jabłka? Jest szerszy, węższy czy równy?
- Czy materiał zasłania jabłko? Jeśli tak, to jak dużą powierzchnię?
- Czy materiał zasłania naczynie? Czy podobnie jak jabłko, czy zdecydowanie bardziej lub mniej?
Zadawanie takich pytań i bardziej szczegółowych jest bardzo przydatne. Im więcej pytań zadasz, tym uważniej przyjrzysz się swojej kompozycji co ułatwi ci proces szkicowania. Pytania, które zaproponowałam wyżej są absolutnie uniwersalne. Wystarczy, że jabłko zamienię na przedmiot A, naczynie na B, materiał niech będzie C i dorzucę jeszcze przedmiot D i E. Spójrz:
- Gdzie znajduje się A? Obok B, przed nim czy jest schowane za?
- O ile wyższe jest B od A? Czy mierzy wysokość 2 x A, czy może 3 x A?
- Jak szerokie jest B w stosunku do A? Jest szerszy, węższy, czy równy?
- Czy C zasłania A? Jeśli tak, to jak dużą powierzchnię?
- Czy C zasłania B? Czy podobnie jak A, czy zdecydowanie bardziej lub mniej?
- Gdzie znajduje się D w stosunku do A i B? Jest obok, nad, pod czy schowane za?
- Czy wysokość D jest podobna do A?
- Czy szerokość E jest taka sama jak A, czy bardziej jak B?
… itd.
Pytań możesz zadawać sobie nieskończenie wiele, do czasu wykonania kompletnego szkicu.
Podczas szkicowania pojawi się wiele linii, które w efekcie mogą sprawić, że sam rysunek stanie się nieczytelny. Wtedy za pomocą nieco ciemniejszego koloru podkreśl te linie, które są właściwie.
Sprawdź poprawność szkicu
Szkic bywa niesforny. Czasami kiedy zbyt długo skupiamy się na pewnej czynności i wpatrujemy się w nią intensywnie, nasz mózg projektuje obraz w głowie i po pewnym czasie nieświadomie zaczynamy rysować to, co widzimy w wyobraźni, nie zwracając już uwagi na to, co widzimy w rzeczywistości.
Oto 4 propozycje, jak możesz sprawdzić poprawność szkicu:
- Odsuń się od kartki lub płótna i spójrz na swój obraz z odległości. Porównaj z martwą naturą i obejrzyj go z każdej strony. Z bliska pewnych rzeczy nie uda ci się dostrzec, dlatego warto jest co jakiś czas spojrzeć na obraz z daleka.
- Zrób sobie chwilę przerwy. Pozwól żeby twój umysł odpoczął. Zajmij się zupełnie inną czynnością na krótką chwilę. Wystarczy 5-10 minut oderwania się od kartki, żeby spojrzeć na swoje dzieło świeżym spojrzeniem.
- Spójrz na swój obraz przez obiektyw. Wykonaj zdjęcie aparatem lub telefonem twojemu szkicowi. Przyglądanie się zdjęciu może pomóc w wychwyceniu nieprawidłowości.
- Jeśli masz dostęp do lustra, które zmieści w całości twój obraz stań przed nim i spójrz na swój obraz w odbiciu lustrzanym. To ciekawy sposób na obejrzenie twojego obrazu z innej perspektywy.
Badając poprawność szkicu warto żebyś nie ograniczał się co do jednej opcji, lecz przetestuj kilka.
Dobra wiadomość jest taka, że w przypadku większości technik etap szkicowania możesz wiele razy poprawiać. Np. kiedy szkicujesz ołówkiem, możesz korzystać z gumki i ścierać na bieżąco niepoprawne elementy. W przypadku malarstwa sprawa jest jeszcze prostsza, ponieważ możesz nakładać kolejne warstwy farby, skutecznie kryjąc te miejsca, które wymagały poprawy. Oczywiście dopóki obraz nie zostanie zabezpieczony lakierem lub innym medium. Gorzej jest w przypadku technik typu flamaster czy cienkopis – z nimi należy obchodzić się ostrożnie. Ze względu na intensywny i widoczny ślad narzędzia trudno jest nanosić kolejne poprawki.
Co jeśli nie mamy do czynienia z martwą naturą?
Niezależnie od tego co chcesz naszkicować i czym, pamiętaj że szkic trzyma cały obraz “w kupie”. To znaczy, że im więcej czasu mu poświęcisz, tym będzie bardziej poprawny, a obraz ładniejszy. Szkicowanie praktykuje się zarówno w tematyce malowania krajobrazu, portretowania czy przerysowania obrazu z fotografii. Pytania zadaje się analogicznie, obserwując dokładnie i długo malowany obiekt. Zasada w każdym z przypadków jest taka sama i sprawdza się w pełni. Nawet jeśli zdecydujesz się na malowanie abstrakcyjne, spróbuj najpierw przełożyć pomysł na szkic.
Od ogółu do szczegółu
Pamiętaj o złotej zasadzie: od ogółu do szczegółu. Szkicowanie to ogół, który na każdym kolejnym etapie będziesz doskonalić i wzbogacać o detale.
Podsumowanie
Niezależnie od tego co malujesz, gdzie i czym szkicowanie jest bardzo ważnym etapem w procesie twórczym. Jest to fundament, na którym opiera się cała kompozycja obrazu. Szkicuj szybko i z rozmachem, a dopiero później wchodź w szczegóły. Zacznij od wyznaczenia linii horyzontu, następnie przejdź do zaznaczenia konturów i określenia właściwych proporcji. Nim przejdziesz do szczegółów sprawdź poprawność szkicu stosując jedną lub kilka z proponowanych metod. Zmień perspektywę i obejrzyj prace z daleka, w odbiciu lustrzanym lub na wykonanym przez siebie zdjęciu.
— Martyna
… a w przerwie malowania czytaj więcej o malowaniu na moim blogu! Miłego zaczytania! eM.
Doceniam twoje teksty i prawie wszystkie chłonę migiem, dziękuję za link z komentarza, on jest rankingowym dźwigiem.
Fantastyczny tekst Brawo! szczególnie spodobała mi się szata graficzna twojego bloga 🙂 zapraszam do siebie…
Najtrudniejsza rzecz w zyciu to nauczyc sie, ktore mosty przekraczac, a ktore palic. – David Russell
Ten wpis robi wielkie wrażenie, swooją lekkością wprawia w osłupienie, Chciałbym tak Jak ty frazować piękne zdania przyjmij najszczersze gesty wielkiego uznania.
Dziękuje za radę dużo się dzięki temu nauczyłem <3.
Pozdrawiam z rodzinką
B.J